Of La Cumparsita de beste of mooiste tango is die ooit is geschreven, staat open voor
discussie, maar het is wel de tango die iedereen kent, misschien niet de titel maar toch
zeker de melodie. Het is zonder twijfel de beroemdste, meest gespeelde, meest verkochte
en meest misbruikte tango uit de geschiedenis.
Gerardo Hernán Matos Rodriguez uit Uruguay 1897-1948
In Uruguay geldt La Cumparsita als een nationale schat. De beroemdste tango werd namelijk niet gecomponeerd in Buenos Aires maar in die andere tangostad, Montevideo. Het nummer is geschreven door de 17 jarige architectuur student Gerardo Hernán Matos Rodriguez in 1915 als mars voor de fanfare van de studentenvereniging van Uruguay.
La Cumparsita is te vertalen als De Parade.
Roberto Firpo 1916
Rodriguez' eerste versie van het nummer was heel simpel. Toen Rodriguez het nummer voorlegde aan componist en orkestleider Roberto Firpo wilde hij het wel spelen, maar paste het nummer aan en maakte er een nieuw arrangement bij.
Later verklaarde Firpo dat het nummer slechts uit één thema bestond en dat hij een variatie toevoegde van een eigen nummer La gaucho Manuela en ook een bewerking van een thema uit de opera Miserere van Verdi.
Firpo was daarom van mening dat de compositie op naam van Rodriguez en Firpo moest komen te staan. Maar Rodriguez weigerde dit en is het Firpo nooit gelukt om als mede-componist van La Cumparsita erkend te worden.
Alberto Alonso 1916
La Cumparsita werd in 1916 opgenomen door Juan Maglio, Alberto Alonso en ook door Firpo en was bij verschijnen meteen een hit. De jaren daarop volgend werd het ook door vele andere orkesten opgenomen.
Pascual Contursi
Daarna raakte het vergeten tot Pascual Contursi er in 1924 een tekst bijschreef. Contursi
hernoemde het nummer Si supieras, ’Als je zou weten’, een dramatische tangotekst over een in zelfmedelijden zwelgende en door zijn vriendin verlaten man.
Carlos Gardel 1924
Rodriguez was niet blij met de hernieuwde belangstelling voor zijn nummer en ook dat hem niet om toestemming was gevraagd om het te bewerken en hij dus geen cent voor de rechten ontving. Rodriguez spande een rechtszaak aan die pas in 1948 met een schikking werd afgesloten. De nieuwe versie met tekst van Contursi was in 1924 opnieuw een groot succes. Eerst werd het gezongen in een komedie, daarna nam Carlos Gardel Si supieras twee keer op en hij zong het vaak tijdens optredens.
Rodriguez schreef in 1926 zelf ook een tekst bij zijn nummer en deze is ook meermalen
opgenomen, onder meer nog door Angel Vargas in 1945, maar het heeft nooit de populariteit van Contursi’s versie gehaald.
Waarom is La Cumparsita zo beroemd geworden?
La Cumparsita was korte tijd heel populair omstreeks 1917 en toen het nummer werd herontdekt in 1924 zullen veel mensen er nog goede herinneringen aan hebben gehad.
Er waren veel verschillende versies van La Cumparsita beschikbaar, dus vanaf het begin was het al een ‘klassieker’. Ook doordat Gardel het heeft het gezongen zullen veel luisteraars gevoelig voor La Cumparsita zijn geweest.
Francisco Canaro 1951 met Mario Alonso
Eenvoudig en gemakkelijk op verschillende wijzen te arrangeren
De melodie van La Cumparsita is simpel en herkenbaar. De eerste vier noten van het thema zijn onvergetelijk. De simpelheid biedt iedere luisteraar houvast, je weet meteen wat je hoort en wat je kan verwachten.
Francicso Canaro zei over La Cumparsita: 'Het nummer heeft een muzikale structuur die zich prachtig leent om door een orkest verfraaid te worden. Alles is mogelijk bij La Cumparsita; tegenmelodieën voor violen, variaties voor de bandoneon en andere belangrijke instrumenten en arrangeurs kunnen zich er op uitleven.
Uit het hart
Echter een voldoende verklaring voor de populariteit is niet sluitend te geven want La Cumparsita is van een eenmalige parade van studenten uitgegroeid tot de definiëring van een heel genre.
Schrijver Juan Carlos Legido zei het misschien wel het beste: 'La Cumparsita is een fenomeen dat we niet met veel woorden moeten proberen te verklaren omdat het uit de harten van de mensen komt die zich geroerd voelden door de simpele en heldere melodie.'
Astor Piazzolla 1953
Uitgevoerd voor vrijwel alle orkesten
Sinds 1924 is La Cumparsita niet meer weg te denken uit het tango repertoire. Ieder orkest van enige betekenis heeft het nummer uitgevoerd. D’Arienzo nam het zes keer op, steeds in een andere uitvoering. Maar Astor Piazzolla haatte het nummer en zei nota bene in Urugay, waar echt geen kwaad over La Cumparsita gesproken kan worden, dat het “de meest armzalig tango van de wereld is”. Het belette hem overigens niet om het nummer vier keer op te nemen.
Ook nu nog speelt vrijwel ieder tango orkest een eigen versie van La Cumparsita. Het is het nummer dat iedereen herkent en waarmee je je door een eigen interpretatie kan onderscheiden.
Auke de Boer speelt la Cumparsita op het carillon van de Martinitoren. Klik op de foto.
Standaard
La Cumparsita is bijna standaard de afsluiter van iedere salon. Er zijn cd’s beschikbaar met alleen maar versies van het nummer, het is uitgegroeid tot de standaard tango bij ballroom wedstrijden en het wordt zelfs uitgevoerd op het carillon van de Martinitoren in Groningen.