Susana Miller kwam in 1995 vanuit Buenos Aires voor het eerst naar Nederland om de
‘Milonguero Stijl’ te promoten. Het leverde meteen gefronste wenkbrauwen op, maar er waren ook aficionados vanaf het eerste uur. Het tango landschap is er definitief door veranderd. Uit La Cadena 20,1995.
De hoofdschotel van de tango is de vreugde en het contact.
Na het bewandelen vanverschillende pedagogische wegen met de bijbehorende frustraties, angsten en voldoeningen heb ik deze persoonlijke notities gemaakt.
Ik wil hiermee de mogelijkheid openen tot een debat dat verrijkend kan zijn, en het onderwijs van de tango nieuw leven in kan blazen.
Niet met Z beginnen
We worden aangetrokken in de tango door de omarming, de communicatie en de sensualiteit die deze oproept. Beginners vangen de eerste lessen aan met verwachtingen en nieuwsgierigheid. Maar helaas, velen van hen haken af in het eerste deel, vooral de mannen.
Dit gebeurt omdat de lessen vaak beginnen bij de letter Z van het alfabet, zowel in Argentinië als in de andere landen waar tangoles gegeven wordt. Hoewel dit bekend is en betreurd wordt door de maestros heeft men tot nu toe dit thema nog niet met een eerlijke en nuchtere blik bekeken.
Als kinderen leren schrijven, starten ze met pagina's vol halen en lussen. Ook in andere dansen begint men met basisoefeningen die het geheugen van het lichaam verbinden met de geest en de taal van de dans. De herhaling van eenvoudige passen met de muziek en de partner kan vergeleken worden met een mantra. De herhaling van een Leitmotiv met simpele stappen zorgt voor een taal die gevoelig en mooi is.
Wat de danser onderscheidt in de dans die hij uitvoert is zijn houding, deze houding is zichtbaar in maar twee passen en vooral in la parada (de stilstaande houding). Anders lijken de passen met de voeten te gebeuren, alsof het lichaam niet aan de beweging deel zou nemen.
Choreografie
Maar al te vaak stapelen passen zich op in series die later nauwelijks meer gebruikt worden en die het vastleggen verhinderen van een juiste en efficiënte houding in het geheugen van het lichaam. Hiermee verandert de dans in een choreografie zonder betekenis - tango passen zonder tango.
Onszelf vinden in onze eigen tango
Als men de tijd en energie voor de passen gebruikt om het gevoel, de houding en de
techniek te begrijpen, kan de leerling zijn zelfvertrouwen, evenwicht en expressie
vergroten. Hierdoor kunnen de dansvloeren snel gevuld worden, omdat de leerling de
grote oceaan die de school van de danssalon scheidt kan oversteken.
Eerst leren lopen met Susana Miller
De leegte van de voorgeschreven passen
De opeenhoping van passen verbetert niet de kwaliteit van het dansen, integendeel, het leidt tot een psychose van nouveau riches: we zullen alle passen van de maestros kopen, mee doen aan de workshops, de schappen leeg maken van de supermarkt, we zullen meer figuren kunnen dan de maestros want we kennen ze van ieder van hen. Op deze manier zoeken we niet onze eigen stijl, we zoeken de "geheime sleutel", het El Dorado van de tango. Maar we vinden onszelf niet en ook niet onze eigen tango, die net als de wereld in ons zelf zit.
De man moet vier verschillende dingen doen terwijl de vrouw er één doet. Hij doet zijn passen, leidt de vrouw, volgt het ritme en benut de ruimte. De tango brengt ook minder mannelijke dansers voort, waardoor een aantal vrouwen geen vaste of tijdelijke danspartner vinden. Gedesillusioneerd verlaten ze de gelederen van de tango om die van de salsa te versterken of willekeurige datgene dat ze in staat stelt om zich te uiten.
Blauwe plekken
De hardnekkigen die de waanzin van deze passen overleven, dromen ervan leraren of podium dansers te worden en ondertussen storten we ons op de dansvloer om onze variëteit aan voleos, ganchos, barridas en sacadas te laten zien, zonder ons genoeg om de muziek te bekommeren of de blauwe plekken die we achterlaten in de arena.
Van binnenuit
Maar de tango die nog op ons wacht en die sommigen al ontdekt hebben komt van binnenuit, is voor ons eigen plezier en dat van de partner, en is als gevolg daarvan mooi voor degene die het bekijkt. De tango die geforceerd is en zonder communicatie ziet er ruw uit en raakt het gevoel niet. Passen leren om de ruimte te beheersen.
Zonder matrozen zinkt het schip
De maestro vreest zijn leerling te vervelen als hij geen pasjes onderwijst, en bombardeert hem vervolgens met passen tot vervelens toe. De maestro onderricht series passen die hij zelf nooit zal uitvoeren in de danszaal. De maestro zou veel meer en makkelijker leerlingen kunnen krijgen, door middel van die leerlingen die diegenen uitnodigen en aansteken die hun zien dansen alsmede hun vrienden.
De leerling komt vermoeid van andere bezigheden; het is veel makkelijker hem te leren door plezier, dan om stenen op zijn weg te leggen.
De maestros produceren de aspirant leraren en de podium dansers, maar vergeten de dansers in de danszaal, die een met uitsterven bedreigde diersoort worden. Het is aardig dat de maestros leraren opleiden, maar noodzakelijker dat ze de rest leren dansen omdat anders alleen de kapiteins overblijven, en een boot zonder matrozen zal zinken.
Het gevoel ontwikkelt de techniek
Laten we onderwijzen te dansen, met de tango te lopen; passen leren om de ruimte te
beheersen zonder series die de ruimte breken.
Zó werd de tango in Buenos Aires onderwezen sinds enkele decennia, toen de tango de straten en de nacht van de hoofdstad vulde. Zo groeide de tango.
Het onderricht moet de beperkingen en de verwachtingen van de beginners respecteren, ze hebben al een beroep en willen leren dansen om te genieten. De maestros moeten niet alleen showen maar hun laten zien dat zij het óók kunnen.
Het gevoel ontwikkelt een techniek in het lichaam. Het lichaam "zegt" wat het voelt en liegt niet. Wel dan, de gevoelens zijn hetzelfde bij iedereen, in het verre Buenos Aires zowel als in het mooie Holland: de liefde, de passie, jaloezie, de angst, tot het humeur aan toe.
De maestros moeten een beroep doen op deze gevoelens en ze stimuleren. Het dansen is voor iedereen, iedereen kan het en het is niet voor een uitverkoren elite.
Susana Miller met Diego Gutierrez
Tango is vreugde en plezier van contact
De tango heeft nu het onzekere lot van een pijl die verdwaald is. De tango is een bron van plezier en intens contact: dit wezenlijke aan de kant zetten voor het vermaak en de opwinding van de pasjes is als het voorgoed afzien van het bedrijven van de liefde in ruil voor en partijtje ping-pong. De hoofdschotel van de tango is de vreugde en het contact. Het is zeker zo dat "de tango een triest gevoel is dat men danst" (sic.) maar zijn dans verfrist de geest, raakt je en geeft plezier aan het leven.
De tango heeft de school nodig, maar ook de danszaal: een populaire dans dient door velen gedanst te worden om te groeien, niet alleen door een elite.
Passen zijn ondergeschikt
De passen zijn het gereedschap van de dans, maar niet de dans zelf. Om dat te begrijpen moet je dat ervaren hebben. Deze ervaring doet zich voor tijdens de eerste les, voor altijd of pas later en soms nooit. De tango moet aangeleerd worden zoals de kinderen leren, door puur plezier, "daarom"; met vreugde, met de mogelijkheid tot vergissen, voor je zelf, niet voor de show.
Ik hoop dat dit kan dienen als het begin van een discussie waarin ieder die bij tango betrokken is van gedachten en ideeën kan wisselen, met als doel de tango helpen zolang mogelijk levend te houden, voor het plezier en genoegen van zoveel mogelijk mensen.
Susana Miller is oprichter van tangoschool 'La Academia' en danssalon 'Almagro' in Buenos Aires. Tevens geeft zij een deel van het jaar gastlessen in o.a. Los Angeles, San Francisco, Seattle, London, Berlijn, Milaan, Amsterdam.